Agile Lider
Agile Lider’i, aktif değer üretiminden uzak, tek işi liderlik yapmak olan bir pozisyondan daha çok, takımına fayda sağlama odağında olan takımının bir üyesi olarak hayal edebiliriz.
Agile, kalbinde otonom yani kendi kendini yöneten takımların yer aldığı bir yapılanma. Peki, kendi kendini yöneten takımların olduğu bir ortamda liderlik tanımına ihtiyaç var mı? Varsa, bu ihtiyacı nasıl tanımlayabiliriz?
Aslında bu soruya liderliğin tekil bir rol olmaması gerektiğini söyleyerek başlamak gerekiyor sanırım. Agile Lider’i, aktif değer üretiminden uzak, tek işi liderlik yapmak olan bir pozisyondan daha çok, takımına fayda sağlama odağında olan takımının bir üyesi olarak hayal edebiliriz. Bu bakımdan, Agile bir organizasyonda liderlerin temel görevi takımların maksimum üretebilecekleri ortamı onlara sağlamak, onların önünü açmak diyebiliriz. Ben buna “olasılıklar yaratabilmek” diyorum. Çünkü, Agile zihniyet ile asıl hedeflenen gelişen organizasyonlar yaratabilmek ve bu gelişim hedefi için de “olasılıklar” önemli. Olasılıklara dayalı gelişim alanının tüm şirkette aktif bir şekilde yaratımının öncelikle Agile Lider’in ana sorumluluğu olduğunu düşünüyorum.
Peki gelin, Agile Lider bu olasılıkları yaratmak için neler yapabilir diye beraber bakalım;
1- “Neden”
Takımlara büyük resmi anlatan, bu doğrultuda “neden” ve “nereye” gidilmek istendiğini açıklayabilen, takımları bu hedefler etrafında örgütleyebilen, ama takımların bu hedeflere nasıl ulaşacakları detayına karışmayan, sadece onlara uygun koşulları sunan ve takımların takıldıkları engellerin kaldırılması noktasında onlara destek olan bir liderlik anlayışının öne çıktığını söyleyebiliriz. “Neden”ler konusunda fikri olmayan bir takımın yeni fikirler yaratarak olasılıklar üretebilmesi ve öngörülenin ötesinde bir değer üretmesi pek mümkün olmayacaktır. Bununla birlikte, “neden” sorusuyla birlikte değer odaklı düşünme kültürünün de sistem içerisinde yer etmesi yine Agile Lider’in üzerine çalışabileceği bir konu. Yani, sadece “neden”leri paylaşmakla kalmayan, tüm takımın sürekli “neden” sorusu ile yaptıklarını değerlendirdiği bir çalışma kültüründen bahsediyorum.
2- Şeffaflık
“Neden”leri açık etmekten sonraki, bence bir liderin en önemli meşguliyeti, her alanda şeffaflığı arttırmak olmalı. Otonomi, deneysellik ve bunların sonucunda üretkenlik, veriye dayalı karar alabilmekle ilişkili kavramlar. O yüzden verilere dayalı şeffaflık otonomi için çok kritik ve bu ortamın sağlanması için liderlere büyük görev düşüyor. Burada KPI’lardan ya da hedeflerden bahsetmiyorum, sistemin ve üretilen değerin ölçülebilirliğinden bahsetmeye çalışıyorum. Öyle ki, kendi kendini yöneten takımları otonom araçlara benzetebiliriz. Şu anda araçlarımızı insan liderler (yani sürücü☺) kullanmak durumunda. Ancak, gelişen teknoloji ile birlikte araçları süren şey “veriye” dönüşüyor. İşte o yüzden, organizasyonlarımızda da takımların kendi karar verebilir ve kararlarını takip edip ayarlayabilir olması ancak radikal bir veri şeffaflığı ile mümkün. Bu ortamın sağlanması da Agile Lider’in ana gündem maddelerinden birisi olmalı mutlaka.
3- Yetenek
Otonom bir organizasyon için veriler ne kadar önemli ise, bu verileri işleyip harekete geçebilmek için bireylerin yetenekleri de bir o kadar önemli. Çevik yeni dünyada, yeteneklerin ve katkının ön plana çıktığı yeni bir iş anlayışından bahsediyoruz. Öğrenen ve gelişen bir organizasyonun tetiklenmesi için Agile Lider, bireylerin yetenek gelişimine odaklanmalı. Belki de gelişim için, organizasyonun ve de içindeki tüm bireylerin sürekli olarak “en son neyi öğrendik”, ya da “en son kendimize yeni ne yetenekleri kattık” gibi sorulara cevap araması gerekiyor. İşte bu doğrultuda lider gerekli odağı yaratabilmek, yatırım bulabilmek için çaba sarf etmeli.
4- (De) Motivasyon
Daniel Pink’in Drive adlı kitabında da detaylarıyla bahsettiği üzere, günümüz bilgi işçilerinin en büyük motivasyonu içsel tetiklenme aslında. Bu doğrultuda yine Daniel Pink’in belirttiği gibi takımların motivasyonu için liderlerin takımlara amaç (neden) ve otonomi sağlamaları, bununla beraber yetkinlik gelişimleri için imkân yaratmaları temel unsur aslında. Ancak bence, otonomiyi arttırmak adına Çevik Lider’e takımı demotive eden unsurları ortadan kaldırma görevi de düşmekte. Ofiste Play Station olması, Cumaları happy hour’lar düzenlenmesi gibi motive edici unsurlardan çok daha fazla, kişilerin işlerinde ilerlemesini engelleyen şirket süreçleri ve uygulamalarını ortadan kaldırabilmek gerçek motivasyonu etkileyecektir. Agile Lider eğer takımlarını motive etmek istiyorsa, uzun sancılı onay süreçleri gibi anlamsız kemikleşmiş şirket kurallarını yok etmek üzerine çalışmalı.
5- Takım
En başta da söyledim aslında, sanırım çevik liderin takımdaki herhangi birinden farkı olmaması en önemli özelliklerinden birisi. Yani Agile Lider, takımın üstünde değil, samimiyetle takımdan birisi olabilmeli. İşte bu noktada belki de fırsat eşitliğinden beslenen bir şirket kültürünün (egalitarian culture) yaratılmasının öneminden bahsedilebiliriz. Şu anki şirketlerimize baktığımızda, siz ne kadar samimi ve takımdan birisi olmaya çalışsanız dahi, yönetimi takımlardan ayrıştıran bir sürü açık ve/veya gizli sinyaller kültürün içerisinde yer etmiş durumda. Mesela, yönetimin ayrı odalarının olması, yönetimin yemekhanede ayrı bir yerde yemek yemesi, yönetime özel park yeri, yönetime özel asansör gibi örnekleri sayabilirim. Agile Lider’in gerçekten takımdan birisi olabilmesi için şirket içerisindeki bu anti pratiklerin de ortadan kaldırılması gerekir.
İyi performans gösteren Agile bir organizasyonda yönetimin çoğu Agile takımların kendilerince halledilir. Bu yüzden yeni yüzyılın çevik organizasyonlarında yönetim herkes de olması gereken bir yetenek olarak karşımıza çıkıyor, sadece organizasyondaki bazı pozisyonların yapacağı bir görev değil.
Yönetmek bir aktivite, herkesin bir parçası olması gereken bir aktivite. Liderlik ise daha çok insanlarla alakalı. İnsanlara vizyon katmak, onların en iyi çıktıları üretebilecekleri ortamı sağlamak, insanların gelişimini tetiklemekle alakalı. Bu yüzden de özetle, başarılı bir otonom yapı için liderlerin operasyon odağından hızlı bir şekilde insan odağına dönebilmeleri gerekiyor.
Yorumlar